978-960-648-343-1
© 2021
ΣΕΛΙΔΕΣ: XXXVII & 2117
ΤΙΜΗ: 120,00 €

Κατελής Βίγκλας, «Μυστικισμός και Εξουσία. Από τον Πλωτίνο στην Εποχή της Πληροφορίας», στο: Ιωάννης Τζαμτζής-Χρήστος Σταυράκος-Παναγιώτης Αντωνόπουλος (επιμ.), ΑΡΕΤΗΝ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΣΤΗΝ. Σύμμεικτα προς τιμήν Καλλιόπης (Κέλλυς) Α. Μπουρδάρα, εκδ. Σάκκουλα Α. Ε., Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2021, σσ. 1381-1398.

Περίληψη

Από την εποχή του ιδρυτή του κινήματος του Νεοπλατωνισμού φιλοσόφου Πλωτίνου τον 3ο αιώνα μ.Χ., ο άνθρωπος κατανόησε την υπέρβαση και την ταυτόχρονη επιβεβαίωση της εξουσίας μέσω του οράματος της μυστικιστικής φυγής στο Εν-Αγαθό-Θεό. Στη συνέχεια, ο χριστιανός άνθρωπος του Βυζαντίου προσπάθησε να υπερβεί την αντικειμενοποίηση και την ατομικοποίηση της ύπαρξης χάρη στην προσωπική σχέση με το Θεό, ενώ ταυτόχρονα προώθησε τη μύηση των αυτοκρατόρων στον πλατωνικό κόσμο των ιδεών και των αληθειών της ορθόδοξης πίστης. Ο αναγεννησιακός άνθρωπος, με τη σειρά του, βίωσε τη μυστικιστική «παρέγκλιση» του Δημόκριτου, του Επίκουρου και του Λουκρήτιου ως διαφυγή από την εξουσία, τοποθετώντας στη θέση του Θεού το άτομο, νοούμενο ως μικρόκοσμο που αντανακλά τον μακρόκοσμο του σύμπαντος. Κατά τον 18ο και 19ο αιώνα, σημειώθηκαν οι εκτεταμένες «μυστικιστικές αποδράσεις» των δανδήδων και των εστέτ της λογοτεχνίας, ενώ την ίδια στιγμή η «πανοπτική» εξουσία έκανε την εμφάνισή της και εγκαθιδρύθηκε, ασκώντας επίδραση σε όλον τον κοινωνικό ιστό. Κατά την Εποχή της Πληροφορίας ή του Διαδικτύου, εμφανίστηκαν μια νεομυστικιστική μορφή αντίστασης στην εξουσία παράλληλα με μια νέα μορφή αστυνόμευσης. Στην Εποχή της Πληροφορίας επεκτάθηκαν η ανθρώπινη ιδιωτικότητα και η ελευθερία του πνεύματος, ενώ ταυτόχρονα ήλθε στο προσκήνιο ο τεχνοκεντρικός άνθρωπος, που δρα ανεπηρέαστος στο «ψηφιακό θερμοκήπιό» του, δράττοντας ευκαιρίες μυστικιστικής απόδρασης που κατά το παρελθόν ήταν ολοκληρωτικά απούσες.

Katelis Viglas, “Mysticism and Power. From Plotinus to the Information Age,” in: Ioannis Tzamtzis-Christos Stavrakos-Panagiotis Antonopoulos (eds.), ΑΡΕΤΗΝ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΣΤΗΝ. Mélanges en l’honneur de Kalliopi A. Bourdara – Essays in Honour of Kelly A. Bourdara, 2 vol., Sakoula, Athens / Thessaloniki 2021, pp. 1381-1398.

Abstract

From the time of the founder of Neo-Platonism Plotinus in the 3rd century AD, the human being has understood the transcendence and the simultaneous confirmation of power through the vision of the mystical flight to the One-Good-God. Subsequently, the Byzantine Christian man sought to transcend the objectification and individualization of existence through his personal relationship with God, while at the same time tried to convince his emperor to achieve initiation into the Platonic world of ideas and the truths of Orthodox faith. The Renaissance man, in turn, experienced the mystical “swerve” of Democritus, Epicurus and Lucretius as an escape from power, replacing God with the individual, considered as a microcosm that reflects the macrocosm of the universe. During the 18th and 19th centuries, there were widespread mystical escapes of dandies and aesthetes of literature, while at the same time the “panoptic” power emerged and established itself, exerting influence throughout the social fabric. During the Information Age or the Internet Age, a neo-mystical form of resistance to power reappeared alongside a new form of policing. In the Information Age, human privacy and freedom of spirit are expanded, while at the same time the techno-centric man, undisturbed in his “digital greenhouse”, came to the fore, seizing opportunities to mystically escape that were completely absent in the past.