«Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΩΝ ΝΑΖΙ ΣΤΟ ΘΙΒΕΤ 1938-39. Η αναζήτηση της “Κοιτίδας των Αρίων”». Στο: Κατελής Βίγκλας, ΧΑΛΔΑΙΟΙ-ΙΝΔΟΑΡΙΟΙ-ΑΣΑΣΙΝΟΙ. Κοιτίδες των θεών, των ανθρώπων και του ολέθρου, εκδ. Per Aspera Ad Astra, Βόλος 2017, 68-85 (ISBN: 978-618-82749-3-8).

Αναδημοσίευση: Δημήτρης Κιτσίκης, Κατελής Βίγκλας, «Ὁ ἡγέτης-ποιητής: Ἀπό τόν Ἀλέξανδρο στόν Χίτλερ. Ἡ ἀποστολή τῶν Ναζί στό Θιβέτ, 1938-1939 ἡ ἀναζήτησις τῆς κοιτίδος τῶν Ἀρίων», ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ. Τριμηνιαῖο περιοδικό Γεωπολιτικῆς 91 (Άνοιξη 2019) 4-15.

Φωτογραφία του Ανακτόρου της Ποτάλα στην πρωτεύουσα του Θιβέτ Λάσα από τον Γερμανό Έρνστ Κράουζε κατά τη διάρκεια της εξερευνητικής αποστολής των Ες Ες.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ο ηγέτης των Ες Ες και διευθυντής της ψευδο-επιστημονικής και φυλετιστικής οργάνωσης Ανενέρμπε Χάινριχ Χίμλερ, προώθησε την αποστολή του Γερμανού ζωολόγου Ερνστ Σέφερ και τεσσάρων συνεργατών του στο Θιβέτ το 1938-39. Εκτός από το φυλετικό ιδεολογικό υπόβαθρό της, οι στόχοι της αποστολής ήταν η συγκρότηση ενός επιστημονικού αρχείου του Θιβέτ και η σύναψη διπλωματικών σχέσεων εν όψει του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Η αποστολή στέφθηκε από επιτυχία και οι Ναζί την εκμεταλλεύτηκαν προπαγανδιστικά. Ωστόσο, οι ψευδο-επιστημονικές θεωρίες, όπως αυτή περί της κοιτίδας των αρίων στο Θιβέτ, δεν ήταν καθόλου ακίνδυνες, αφού οδήγησαν στις πολιτικές εκκαθάρισης στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Λέξεις κλειδιά: Ναζί, Θιβέτ, Άριοι, Ες Ες, Ανενέρμπε, φυλετισμός, ψευδο-επιστήμη

 

ABSTRACT

“THE NAZI EXPEDITION TO TIBET 1938-39. The Search for the Cradle of the Aryans”

The SS-leader and director of the pseudoscientific and racial organization Ahnenerbe Heinrich Himmler promoted and supported the expedition of the German zoologist Ernst Schäfer and his four associates to Tibet in 1938-39. In addition to its racial ideological background, the expedition’s objectives were to create a Tibetan scientific record and to establish diplomatic relations in view of the Second World War. The expedition was crowned with success and the Nazis exploited it propagandistically. However, the pseudoscientific theories, such as about the cradle of the Aryans on the Tibetan Plateau, were not at all innocuous, since they led to the racial cleansing policies in the German concentration camps.

Keywords: Nazis, Tibet, Aryans, SS, Ahnenerbe, racialism, pseudoscience

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η γερμανική αποστολή στο Θιβέτ από τον Μάιο του 1938 μέχρι τον Αύγουστο του 1939 είχε ως αρχηγό τον Γερμανό ζωολόγο και αξιωματικό των Ες Ες Ερνστ Σέφερ (Ernst Schäfer, 1910–1992). Στην ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και για τη μεταπολεμική συλλογική μνήμη, η ονομασία Ες Ες (SS, από το Shutzstaffel, δηλαδή «Σμήνος προστασίας») παραπέμπει στο διαβόητο τμήμα της ναζιστικής πολιτικο-στρατιωτικής διοίκησης που ταυτίστηκε με τις πολιτικές γενοκτονίας και εξολόθρευσης του Τρίτου Ράιχ. Τα Ες Ες αρχικά ήταν η σωματοφυλακή του Χίτλερ, ενώ σταδιακά απέκτησαν κύρος και ισχύ στο εσωτερικό του ναζιστικού καθεστώτος.

Ο αρχηγός («Reichsführer», Ράιχσφυρερ) των Ες Ες, Χάινριχ Χίμλερ, ένας από τους σημαντικότερους ιθύνοντες του ναζιστικού καθεστώτος, προσπάθησε να εκμεταλλευτεί τη φήμη του Σέφερ για την ενίσχυση της προπαγάνδας των Ναζί. Ο Χίμλερ υπήρξε ο στυλοβάτης της δημιουργίας των Ες Ες και είχε εμμονή με τον Γερμανό μεσαιωνικό βασιλιά Ερρίκο Α’ τον Ορνιθοθήρα (Heinrich I, 876-936 μ.Χ.), ενώ οραματιζόταν τη γερμανική επέκταση προς ανατολάς. Έτσι, ο Χίμλερ ενδιαφερόταν πραγματικά για το μέλλον του Σέφερ, θεωρώντας ότι μια επιστημονική αποστολή στο Θιβέτ θα προσέδιδε κύρος στα Ες Ες. Ο ίδιος ο Σέφερ επιζητούσε απελπισμένα τον προσωπικό του θρίαμβο. Για τον Χίμλερ, τα σχέδια του Σέφερ είχαν ένα ακατανίκητο δέλεαρ. Ήταν γοητευμένος από τον ασιατικό μυστικισμό και πίστευε ότι οι επίγονοι των αρίων βρίσκονταν σε κάποια τοποθεσία των Ιμαλαΐων.

Τελικά, ο Σέφερ απάντησε στον Χίμλερ πως επιθυμούσε να ηγηθεί μιας αποστολής στο Θιβέτ. Ο Χίμλερ σκόπευε να στείλει την αποστολή υπό την αιγίδα της Υπηρεσίας Προγονικής Κληρονομιάς («Ahnenerbe», Ανενέρμπε) των Ες Ες, την οποία είχε ιδρύσει ο ίδιος. Η Ανενέρμπε ήταν μια ειδική υπηρεσία επιφορτισμένη με το καθήκον της ίδρυσης μιας επιστήμης της γερμανικότητας (Germanenkunde), ώστε να αποδώσει στην τελευταία το γόητρο και την αίγλη της αρχαιότητας και ιδιαίτερα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η ονομασία της οργάνωσης αποδίδει ελάχιστα την πραγματική δράση της, αφού τα μέλη της συμμετείχαν σε σαδιστικά πειράματα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο Χίμλερ έδωσε στην Ανενέρμπε επίσημη θέση στο Τρίτο Ράιχ το 1935, ενώ το 1940 έγινε επίσημα μέρος των Ες Ες. Η Ανενέρμπε διέθετε πενήντα ξεχωριστά τμήματα, το καθένα αφιερωμένο σε μια ευρεία κλίμακα επιστημονικής και ψευδοεπιστημονικής έρευνας, προσελκύοντας Ναζί επιστήμονες κάθε είδους.

Μέσα στους κόλπους της υπήρχε μια ομάδα Τευτονικών Σπουδών∙ μια ομάδα αφιερωμένη στην έρευνα της ισλανδικής μυθολογίας∙ μια ομάδα μελέτης των ρούνων∙ ένα τμήμα της «Θεωρίας του Κοσμικού Πάγου» (Welteislehre ή Glazial-Kosmogonie) του Χανς Χέρμπιγκερ (Hanns Hörbiger, 1860–1931) (1)∙ μια ομάδα αρχαιολογικής έρευνας που όργωνε τη Γη απ’ άκρη σ’ άκρη, αναζητώντας στοιχεία που να αποδεικνύουν την παρουσία των αρίων σε μέρη πολύ μακρινά από τη Γερμανία, όπως η Άπω Ανατολή και η Νότια Αμερική (μία ιδέα που πιθανόν να γεννήθηκε από τα γραπτά της Ρωσίδας αποκρυφίστριας και ιδρύτριας της Θεοσοφικής Εταιρείας Έλενας Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ (1831–1891) (2) και από τη σύγχρονη έρευνα που «αποδείκνυε» ότι οι άριοι Σκανδιναβοί είχαν ανακαλύψει την Αμερική εκατοντάδες χρόνια πριν από τον Χριστόφορο Κολόμβο)∙ και ο κατάλογος είναι μακροσκελέστατος.

Ο Χίμλερ λοιπόν ζήτησε από τον Σέφερ να διεξάγει τις έρευνες του βασισμένες σε αυτές τις ψευδο-επιστημονικές θεωρίες που προωθούσε η Ανενέρμπε. Ωστόσο, ο Σέφερ επιθυμούσε επιστημονικές προδιαγραφές και έτσι αρνήθηκε να συμπεριλάβει τον ψευδο-επιστήμονα Έντμουντ Κις στην ομάδα του, απαιτώντας να πληρούνται όροι που προσέδιδαν επιστημονική ελευθερία. Ο διευθύνων σύμβουλος της Ανενέρμπε, Βόλφραμ Σίβερς (Wolfram Sievers, 1905–1948), με τη σειρά του άσκησε κριτική στους στόχους της αποστολής, υποστηρίζοντας ότι η υπηρεσία του δεν μπορούσε να τη χρηματοδοτήσει. Για τη χρηματοδότηση της αποστολής, ο Ερνστ Σέφερ ζητούσε περισσότερα από 60.000 ράιχσμαρκ, αλλά καθώς τα θησαυροφυλάκια των Ες Ες ήταν εξαντλημένα εκείνη την εποχή, αναγκάστηκε να συγκεντρώσει μόνος του τα απαιτούμενα κεφάλαια. Ο Χίμλερ αποδέχθηκε την οργάνωση της αποστολής υπό τον όρο ότι τα μέλη της θα ενταχθούν στα Ες Ες. Έτσι για να επιτύχει την πραγματοποίηση της αποστολής του ο Σέφερ όφειλε να συμβιβαστεί.

 

ΜΕΛΗ

 

Ο Ερνστ Σέφερ γεννήθηκε στην Κολωνία το 1910. Ήταν γιος ενός εύπορου επιχειρηματία και παιδιόθεν έδειξε περιέργεια για τον φυσικό κόσμο, ενώ ασχολείτο παθιασμένα με το κυνήγι. Ο Σέφερ ήταν μέλος των Ες Ες, όταν εμφανίστηκε στο Γερμανικό Προξενείο στη μεγάλη πόλη της νοτιοδυτικής Κίνας Τσονγκτσίνγκ το 1935. Τον Ιούνιο του 1936, ο Σέφερ συνάντησε τον Χίμλερ, ο οποίος ακολούθως πληροφόρησε τους Σίβερς και Μπρούνο Γκάλκε (Bruno Galke, επικεφαλής του τμήματος Οικονομικής Βοήθειας) να αρχίσουν τη διοργάνωση της αποστολής στο Θιβέτ.

Ο Σέφερ στρατολόγησε νέους και ανθεκτικούς άνδρες, κατάλληλους για επίπονα ταξίδια. Στην ηλικία των 24 ετών, ο Καρλ Βίνερτ, βοηθός του διάσημου εξερευνητή Βίλχελμ Φίλσνερ (Wilhelm Filchner, 1877–1957), ήταν ο γεωλόγος της ομάδας. Επίσης, σε ηλικία 24 ετών, ο Έντμουντ Γκυρ, παλαιό μέλος των Ες Ες, επιλέχθηκε να ηγηθεί του πρακτικού και τεχνικού μέρους της αποστολής. Ένα σχετικά μεγάλο σε ηλικία μέλος (38 ετών) ήταν ο Έρνστ Κράουζε, ο οποίος προστέθηκε ως κινηματογραφιστής, βοτανολόγος και εντομολόγος. Τέλος, συμμετείχε και ο εικοσιεξάχρονος Μπρούνο Μπέγκερ, ειδικός στη φυλετική ανθρωπολογία και μαθητής του Χανς Φρήντριχ Καρλ Γκύντερ (Hans Friedrich Karl Günther, 1891–1968).

Ο Μπέγκερ, γεννηθείς το 1911 στη Χαϊδελβέργη, ήταν κοινωνικός, φιλοπερίεργος και αυτοδημιούργητος άνθρωπος, νευρώδης και αθλητικός περί τα 1.90 μέτρα ύψος, με μακριά αιχμηρή μύτη και τακτοποιημένα ίσια ξανθά μαλλιά. Η φιλοδοξία του Μπέγκερ συναγωνιζόταν εκείνη του Σέφερ. Αν και η οικογένειά του είχε κατά το παρελθόν πολλά οικονομικά προβλήματα, σπούδασε στην Ιένα ανθρωπολογία και εθνολογία. Ο Μπέγκερ εντάχθηκε στα Ες Ες το 1934, αναζητώντας ευκαιρίες για ταξίδια στο εξωτερικό. Ο ανθρωπολόγος κολακεύτηκε όταν ο νέος, αλλά ευρύτερα γνωστός ζωολόγος, του ζήτησε να συμμετάσχει στην αποστολή. Επιπλέον, συνεπάρθηκε από την ιδέα να συνεχίσει τις φυλετικές έρευνές του στα Ιμαλάια.

 

ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ

 

Στο προπαγανδιστικό ντοκιμαντέρ «Μυστικό Θιβέτ ή Ιδού η Λάσα – Η απαγορευμένη Πόλη» που προβλήθηκε στο Μόναχο το 1943, ο ίδιος ο Σέφερ δηλώνει ότι ο πρωταρχικός στόχος της αποστολής ήταν η δημιουργία ενός επιστημονικού αρχείου από το Θιβέτ, μέσα από μια σύνθεση της γεωλογίας, της βοτανικής, της ζωολογίας και της εθνολογίας. Παρόλο που υποστηρίχθηκε ότι η αποστολή του Σέφερ ήταν «αμιγώς επιστημονική» και ότι το ιστορικό πλαίσιο στη Γερμανία του 1930 προσέδωσε στους στόχους της μοχθηρότητα, στην πραγματικότητα η ανθρωπολογία και η ιατρική μετατράπηκαν σε αντικείμενα εκμετάλλευσης για την υποστήριξη καταστροφικών πεποιθήσεων στο Τρίτο Ράιχ. Ωστόσο, πολύ πιθανόν η αποστολή να σχεδιάστηκε ως επιστημονική, αλλά να παγιδεύτηκε στην πολιτική εκείνης της εποχής. Κατά μια άλλη άποψη, το μείζον καθήκον της αποστολής ήταν η διερεύνηση της πιθανότητας εγκαθίδρυσης βάσεων στην περιοχή των Ιμαλαΐων, ώστε να διευκολυνθεί η επίθεση στα βρετανικά στρατεύματα της Ινδίας.

Το επίσημο σχέδιο της αποστολής περιελάμβανε έρευνα των γεωμορφών, του κλίματος, της γεωγραφίας και του πολιτισμού της περιοχής, καθώς και επαφές με τις τοπικές αρχές για την εγκατάσταση αντιπροσώπων στη χώρα. Ωστόσο, οι μετρήσεις των κρανίων και η λήψη εκμαγείων των προσώπων των γηγενών κατοίκων από τον ανθρωπολόγο Μπρούνο Μπέγκερ ελάχιστα συνέβαλαν στη διάλυση των ισχυρισμών περί του φυλετικού χαρακτήρα της αποστολής.

Η θεωρία του Χανς Γκύντερ για την «Κοιτίδα των Αρίων» στο Θιβέτ επηρέασε τον μαθητή του Μπρούνο Μπέγκερ κυρίως μέσα από το βιβλίο «Η σκανδιναβική φυλή ανάμεσα στους Ινδογερμανούς της Ασίας» (Die Nordische Rasse bei den Indogermanen Asiens, 1933). Ένας χάρτης σε αυτό το έργο δείχνει σκοτεινά βέλη που κατευθύνονται από τη Βόρεια Ευρώπη στην Αρχαία Περσία, στην Κεντρική Ασία, και ιδιαίτερα στις παγωμένες κορυφές του Θιβέτ. Στην Ιένα, μελετώντας αυτούς τους χάρτες, αλλά και φωτογραφίες Θιβετιανών ευγενών, ο Μπέγκερ δελεάστηκε από το ενδεχόμενο οι τελευταίοι να είναι άριας καταγωγής.

Εν γένει, η κεντρική Ασία θεωρείτο το κέντρο καταγωγής ζώων και ανθρώπων που αργότερα διασκορπίστηκαν. Ουκ ευάριθμοι επιστήμονες πίστευαν ότι από αυτήν την περιοχή προήλθαν διαδοχικές εισβολές που πλημμύρισαν την Ευρώπη. Ακόμα και ο ινδικός λαός υποτίθεται ότι κατακτήθηκε από εισβολείς που ήλθαν από τα βόρεια. Αλλά και όσον αφορά την Κινεζική Αυτοκρατορία, υποστηριζόταν ότι διάφοροι εισβολείς προήρχοντο από τη Δύση. Το θιβετιανό οροπέδιο επείχε τον ρόλο μιας αντλίας, από όπου δημιουργήθηκαν νέα είδη θηλαστικών, συμπεριλαμβανομένου του πρώιμου ανθρώπου. Παρόλο που ο ίδιος ο Κάρολος Δαρβίνος είχε ενορατικά οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι η Αφρική ήταν «το λίκνο του ανθρώπινου γένους», η Ασία ταίριαζε στις προκαταλήψεις των επιστημόνων από την Αμερική και τη Γερμανία. Για πολλούς ερευνητές και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού, η πιθανότητα οι άνθρωποι να έχουν προέλθει αρχικά από τη «Σκοτεινή Ήπειρο» ήταν ένας άσχημος εφιάλτης. Τόσο οι Γερμανοί όσο και οι Αμερικανοί επιστήμονες μοιράζονταν το πάθος για την ευγονική και τη φυλετική επιστήμη. Ο ίδιος Σέφερ είχε υιοθετήσει την ιδέα ενός κέντρου στην κεντρική Ασία από όπου η ζωή και ο πολιτισμός διαχύθηκαν. Παρόλο που είναι απίθανο ο ίδιος ή οι Αμερικανοί συνάδελφοί του να παραδέχονταν ότι είχαν διαβάσει τα έργα της Μαντάμ Μπλαβάτσκυ και των οπαδών της, τόσο η «Μυστική Δοξασία» όσο και οι ψευδο-δαρβίνειες θεωρίες περί της προέλευσης του ανθρώπου ξεπηδούσαν από μια κοινή πηγή: το θιβετιανό οροπέδιο.

ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΧΩΡΙΣ ΒΡΕΤΑΝΙΚΗ ΑΔΕΙΑ

 

Τον Ιούλιο του 1937, η αποστολή έπρεπε να αναβάλει την αναχώρησή της, καθώς η Ιαπωνία εισέβαλε στην Κίνα, καταστρέφοντας τα σχέδια του Σέφερ να χρησιμοποιήσει τον ποταμό Γιανγκτσέ στην πορεία του για το Θιβέτ. Έτσι, ο Σέφερ μετέβη αεροπορικώς στο Λονδίνο στις αρχές Μαρτίου του 1938, για να ζητήσει την άδεια να ταξιδέψει μέσω της Ινδίας, αλλά η πρόταση του απορρίφθηκε από τη βρετανική κυβέρνηση που φοβόταν τον επικείμενο πόλεμο με τη Γερμανία. Για τους Βρετανούς το Θιβέτ ήταν ένα περίπλοκο και μυστηριώδες αίνιγμα επί περισσότερο από έναν αιώνα. Ωστόσο, το Θιβέτ εκτός από θρησκευτικό κέντρο, μία «μαντάλα» (3), θεωρείτο και στρατηγικό σημείο. Ο Σέφερ στο Λονδίνο συναντήθηκε με τον Βρετανό εξερευνητή Σερ Φράνσις Γιανγκχάσμπαντ (Sir Francis Edward Younghusband, 1863–1942), ο οποίος τον συμβούλευσε να εισδύσει στα σύνορα του Θιβέτ, χωρίς την επίσημη άδεια των Βρετανών.

Έτσι ο Σέφερ ζήτησε από τον Χίμλερ να του επιτρέψει να φθάσει απλά στην Ινδία και να προσπαθήσει να ανακαλύψει τον δρόμο για το Θιβέτ. Ο Χίμλερ συμφώνησε με το σχέδιό του και άρχισε να το προωθεί ερχόμενος σε επαφή με πολιτικούς παράγοντες. Στις 21 Απριλίου του 1938, η ομάδα αναχώρησε από τη Γένοβα στην πορεία της για την Κεϋλάνη, από όπου κατόπιν σκόπευε να ταξιδέψει για την Καλκούτα.

Όταν όμως ο Σέφερ έφθασε στην Κεϋλάνη, πληροφορήθηκε άσχημα νέα. Η εφημερίδα Φόλκισερ Μπεομπάχτερ (Völkischer Beobachter) δημοσίευσε ένα άρθρο για την αποστολή που σήμανε συναγερμό στους Βρετανούς αξιωματούχους όσον αφορά τις προθέσεις της. Ο Χίμλερ εξοργίστηκε και απέστειλε επιστολή στις 19 Μαΐου στον ναύαρχο Μπάρυ Ντόμβαϊλ (Sir Barry Edward Domvile, 1878–1971). Ο τελευταίος ήταν υποστηρικτής των Ναζί και πρώην επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών του Βρετανικού ναυτικού. Ο Ντόμβαϊλ παρέδωσε την επιστολή στον πρωθυπουργό Νέβιλ Τσάμπερλεν (Arthur Neville Chamberlain, 1869-1940), ο οποίος επέτρεψε στην ομάδα των Ες Ες να εισέλθουν στο μικρό βασίλειο των Ιμαλάϊων Σικίμ, που συνορεύει με το Θιβέτ.

 

ΤΑΞΙΔΙ ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΤΟΥ ΣΙΚΙΜ

 

Στην πρωτεύουσα Γκάνγκτοκ του Σικίμ, η ομάδα σχημάτισε ένα καραβάνι από 50 όνους, αναζητώντας μεταφορείς και Θιβετιανούς διερμηνείς. Ο Βρετανός αξιωματικός Σερ Μπάσιλ Γκουλντ (Sir Basil John Gould, 1883–1956), ο οποίος συναντήθηκε με τους Γερμανούς, περιέγραψε τον Σέφερ ως «ενδιαφέροντα, δυναμικό, ζωηρό, λόγιο, παιδαριωδώς ματαιόδοξο, αδιάφορο για τις κοινωνικές συμβάσεις ή για τα αισθήματα των άλλων, και πρώτα από όλα Ναζί και πολιτικό». Ήταν προφανές στον Γκουλντ ότι ο Σέφερ σκόπευε να ολοκληρώσει το καθήκον της εξερεύνησης του Θιβέτ, με ή χωρίς την επίσημη βρετανική άδεια.

Η ομάδα άρχισε το ταξίδι της στις 21 Ιουνίου 1938 διαμέσου της κοιλάδας του ποταμού Τίστα και κατόπιν κατευθύνθηκε βόρεια. Ο Κράουζε κατασκεύασε φωτεινές παγίδες για τα έντομα, ο Βίνερτ περιηγήθηκε στους λόφους προβαίνοντας σε μετρήσεις, ο Γκυρ συγκέντρωσε είδη πτηνών και ο Μπέγκερ προσέφερε στους ντόπιους ιατρική βοήθεια με αντάλλαγμα να του επιτρέψουν να τους υποβάλλει σε μετρήσεις.

Τον Αύγουστο του 1938, η τύχη χαμογέλασε στην ομάδα, όταν ένας ανώτερος αξιωματικός του Ράντζα Τέρινγκ (Rajah Tering), μέλους της βασιλικής οικογένειας του Σικίμ που ζούσε στο Θιβέτ, εισήλθε στο στρατόπεδο των Γερμανών. Παρόλο που ο Μπέγκερ ήθελε να ζητήσει την άδεια του επισκέπτη για να τον μετρήσει, αποτράπηκε από τους Θιβετιανούς μεταφορείς, οι οποίοι τον έπεισαν να περιμένει την επιστροφή του Σέφερ από ένα ταξίδι κυνηγίου, αποφεύγοντας έτσι ένα διπλωματικό ατόπημα. Όταν ο Σέφερ επέστρεψε, συναντήθηκε με τον επίσημο και του χάρισε μερικά δώρα από τα φορτία των όνων –μπισκότα, σοκολάτες, 35 κιλά πατάτες, κονσέρβες λαχανικών, σαπούνια, μάλλινες κάλτσες, λαστιχένιες μπότες, στρώματα από καουτσούκ– όπως και μία επιστολή από τον ίδιο με την οποία εξέφραζε την ένθερμη επιθυμία του να επισκεφθεί το Θιβέτ και τις θρυλικές μονές του.   

Τον Δεκέμβριο του 1938, ο Σέφερ έλαβε μία επιστολή από τη Λάσα. Το συμβούλιο των υπουργών του Θιβέτ προσκάλεσε τον Σέφερ και την ομάδα του στη χώρα για δύο εβδομάδες, αλλά τους απαγόρευσε να σκοτώσουν οποιοδήποτε πτηνό ή θηλαστικό κατά τη διάρκεια της παραμονής τους, επειδή αυτό «θα πλήγωνε τα θρησκευτικά αισθήματα του θιβετιανού λαού, τόσο του κλήρου όσο και των λαϊκών».

 

 

ΣΤΗ ΣΤΕΓΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

 

Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού στα υψίπεδα του Θιβέτ, ο Μπέγκερ άρχισε να κατασκευάζει εκμαγεία των προσώπων των κατοίκων, συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού του υπηρέτη, ενός Νεπαλέζου Σέρπα (4) με το όνομα Πάσανγκ, ο οποίος είχε κακή υγεία. Ο Μπέργκερ είχε μυηθεί σε αυτήν την τεχνική από καθηγητές ιατρικής που τη χρησιμοποιούσαν για να κατασκευάσουν μοντέλα από νεκρά ανθρώπινα όργανα, θνησιγενή βρέφη, και σε ορισμένες περιπτώσεις, από τα πρόσωπα καταδικασμένων εγκληματιών Όταν ο Μπέγκερ προσπάθησε να εφαρμόσει αυτήν την τεχνική στον Πάσανγκ, η πυκνή κολλώδης ουσία για την κατασκευή του προσωπείου εισήλθε σε ένα από τα ρουθούνια του, δυσκολεύοντας την αναπνοή του. Ο Μπέγκερ επέμενε να παραμείνει ακίνητος, αλλά ο Πάσανγκ σηκώθηκε από τη θέση του, πανικοβλήθηκε και πέφτοντας στο έδαφος προσπαθούσε αγωνιωδώς να αποβάλλει το προσωπείο. Τελικά, ο Πάσανγκ συνήλθε, αλλά η αποστολή κινδύνεψε. Ο Σέφερ ως εργοδότης απείλησε τους αχθοφόρους, που ήταν αυτόπτες μάρτυρες στο περιστατικό, να μην το αποκαλύψουν. Παρόλα αυτά, οι περισσότεροι από τους Θιβετιανούς είχαν μια πολύ φιλική και αμέριμνη στάση. Μάλιστα, διασώθηκε ένα μεγάλο τμήμα φωτογραφικού υλικού και κινηματογραφικού φιλμ με Θιβετιανούς που εξακολουθούν να χαμογελούν και να γελούν την ώρα που υποβάλλονταν σε μετρήσεις του προσώπου και του κρανίου.

Στις 19 Ιανουαρίου του 1939, ο Σέφερ και οι συνάδελφοί του αντίκρισαν με θαυμασμό τα απότομα λευκά και ωχρά τείχη της Ποτάλα στη Λάσα που έμοιαζαν να αιωρούνται ψηλά στον αέρα. Επρόκειτο για μια ιδιαίτερα φορτισμένη συναισθηματικά στιγμή, και ο Σέφερ στάθηκε και γονάτισε με τόλμη για να απολαύσει το θέαμα του «Βατικανού του θιβετιανού Βουδισμού». Αν και η υποδοχή δεν ήταν ιδιαίτερα θερμή, ο Σέφερ απέδωσε τα δέοντα σε Κινέζους και Νεπαλέζους αξιωματούχους που προϋπάντησαν τους Γερμανούς με λευκά μαντήλια κατά το θιβετιανό τελετουργικό. Η γερμανική αποστολή στο Θιβέτ είχε επιτέλους εισέλθει στην Απαγορευμένη Πόλη.

Ο Σέφερ χάρισε ναζιστικά σήματα με τη σβάστικα, εξηγώντας την κοινή χρήση του συμβόλου στη Γερμανία. Ο Μπέγκερ παρατήρησε πολλά σχέδια με τη σβάστικα στις πλευρές των οικιών και ακόμα σε ό,τι ονόμασε «φιγούρες ρούνων». Στο Θιβέτ η σβάστικα συμβολίζει την καλοτυχία και αναπαρίσταται ως διακοσμητικό ναών, οικιών αλλά και αμαξών. Σύμφωνα με τους Γερμανούς μυστικιστές, η σβάστικα παρέπεμπε στα ανατολικά θρησκεύματα. Οι Ναζί είχαν μετατρέψει τη σβάστικα σε σύμβολο θηριώδους επιθετικότητας, αλλά ο Σέφερ χρησιμοποιούσε αναίσχυντα τις σβάστικες και τους κεραυνούς για την υποδήλωση του πολιτιστικού συνδέσμου με το Θιβέτ. Τελικά, η άδεια παραμονής των Γερμανών στη Λάσα παρατάθηκε και τους επετράπη να φωτογραφήσουν και να κινηματογραφήσουν την περιοχή. Συνολικά, τα μέλη της ομάδας διέμειναν δύο μήνες στη Λάσα ως τιμώμενοι φιλοξενούμενοι και φίλοι της ελίτ της πόλης. Ωστόσο, υπήρχε μια περίπτωση κατά την οποία τα μέλη της ομάδας κινδύνεψαν να λυντσαριστούν από ένα εξαγριωμένο πλήθος μοναχών κατά τη διάρκεια μιας εορτής. Πάντως, σε γενικές γραμμές, οι Γερμανοί ήταν ευπρόσδεκτοι στο Θιβέτ και εφοδιάζονταν με όλα τα απαιτούμενα για το ταξίδι τους και τη διαμονή τους.

Ο Σέφερ συναντήθηκε με τον αντιβασιλέα του Θιβέτ, Ρέτινγκ Ρινποτσέ (Reting Rinpoche), σε αρκετές περιστάσεις. Σε μια από αυτές τις συναντήσεις, ο αντιβασιλέας τον ρώτησε εκ του σύνεγγυς αν η χώρα του ήταν πρόθυμη να του πωλήσει όπλα. Εν γένει, ο Σέφερ προσπάθησε να εκμεταλλευτεί τις τάσεις εκσυγχρονισμού του Θιβέτ.

 

ΔΙΑΦΕΥΓΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΚΗ ΙΝΔΙΑ

 

Στις 15 Μαρτίου 1939, οι πρώτες στρατιωτικές ομάδες των Γερμανών στρατιωτών βρίσκονταν στην Πράγα, χωρίς να συναντήσουν αντίσταση. Το ίδιο απόγευμα ο Χίτλερ μετέβη στην πρωτεύουσα της Τσεχοσλοβακίας, όπου εισήλθε στο Ανάκτορο Χρατσάνι (Hradcany Palace), την αρχαία τοποθεσία των βασιλέων της Βοημίας. Χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, στη Λάσα, ο Σέφερ και οι συνάδελφοί του αντιμετώπιζαν μια κρίση. Αν παρέμεναν περισσότερο χρονικό διάστημα στην περιοχή, κινδύνευαν να αιχμαλωτιστούν από τους Βρετανούς. Έτσι, στις 20 Μαρτίου του 1939, οι πέντε νέοι Γερμανοί επιστήμονες αποχώρησαν από τη Λάσα, της οποίας τα τείχη, και τη χρυσή οροφή του Παλατιού της Ποτάλα, αντίκρισαν για τελευταία φορά.

Η ομάδα κατευθύνθηκε προς το αρχαίο οχυρό Τζιαντσέ Ντζονγκ με τη συνοδεία ενός Θιβετιανού αξιωματούχου. Αφού εξερεύνησαν τα ερείπια της αρχαίας πόλης Τζάλουνγκ Φόντρανγκ (Jalung Phodrang), έφθασαν στο Σιγκάτσε, την πόλη του πνευματικού ηγέτη Παντσέν Λάμα, τον Απρίλιο. Οι ντόπιοι τους υποδέχθηκαν με εγκαρδιότητα, καθώς χιλιάδες άνθρωποι έσπευσαν να τους προϋπαντήσουν. Σε μία ανάκριση του 1946 από την Αμερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών ο Σέφερ ισχυρίστηκε ότι συναντήθηκε με τον «προ των Γερμανών αντιβασιλέα του Σιγκάτσε». Τον Μάιο η αποστολή επέστρεψε στο Τζιαντσέ, όπου πραγματοποιήθηκαν διαπραγματεύσεις με τοπικούς Βρετανούς αξιωματούχους σχετικά με το ταξίδι στην Ινδία και τη μεταφορά των εργαλείων και των συλλογών της αποστολής.

 

ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ

 

Οι Γερμανοί συνέλεξαν όσα περισσότερα αντικείμενα επιστημονικού ενδιαφέροντος μπόρεσαν: έναν εκπληκτικό αριθμό από φυτά, πεταλούδες και ζώα, συμπεριλαμβανομένων ζωντανών δειγμάτων. Έστειλαν πίσω δείγματα από τρεις φυλές Θιβετιανών σκύλων, σπάνια είδη αιλουροειδών, λύκους, ασβούς, αλεπούδες, και δέρματα ζώων και πτηνών.

Τα μέλη της αποστολής συνέλεξαν μια τεράστια ποσότητα φυτών, ιδίως εκατοντάδες ποικιλίες κριθαριού, σιταριού και βρώμης. Ο Βίνερτ κατέγραψε τέσσερα σύνολα γεωμαγνητικών δεδομένων. Ο Κράουζε μελέτησε τις σφήκες του Θιβέτ, ενώ τράβηξε 18.000 μέτρα ασπρόμαυρου και έγχρωμου 16 χιλιοστόμετρων φιλμ, καθώς και 40.000 φωτογραφίες. Ο Σέφερ ασχολήθηκε με τα θιβετιανά τελετουργικά, συμπεριλαμβανομένων των «ουρανίων ταφών» (5) (μάλιστα αγόρασε μερικά ανθρώπινα κρανία). Ανάμεσα στα ντοκουμέντα ήταν φωτογραφίες και κινηματογραφικά πλάνα χιλιάδων προσκυνητών που συνέρρεαν στη Λάσα. Ο Μπέγκερ έλαβε 2.000 φωτογραφίες και συνέλεξε 2.000 εθνογραφικά τεχνουργήματα ως τεκμήρια του θιβετιανού και γηγενούς πολιτισμού, ενώ κατέγραψε τις μετρήσεις 376 ανθρώπων. Ακόμα κατασκεύασε εκμαγεία κεφαλών, προσώπων, χειρών και ώτων δεκαεπτά ανθρώπων, αλλά και έλαβε δακτυλικά και χειρός αποτυπώματα 350 ατόμων. Για τη διεξαγωγή της έρευνας του εμφανίστηκε ως ιατρός, ώστε να κερδίσει την εύνοια των αριστοκρατών του Θιβέτ, διανέμοντας φάρμακα και απευθύνθηκε στους μοναχούς με σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Ο Σέφερ κράτησε με σχολαστικότητα σημειώσεις για θρησκευτικά και πολιτιστικά έθιμα των Θιβετιανών, από τις διάφορες φανταχτερές βουδιστικές εορτές, αλλά και για τις στάσεις των γηγενών απέναντι σε ανθρώπινες φυσικές ή αφύσικες καταστάσεις. Εν γένει, ο αρχηγός της αποστολής περιέγραψε όσο μπορούσε πιο πιστά τις πράξεις και τις αντιλήψεις των ανθρώπων των Ιμαλαΐων. Ο Σέφερ παρουσίασε τα αποτελέσματα της αποστολής στη Λέσχη των Ιμαλαΐων στην Καλκούτα στις 25 Ιουλίου του 1939.

 

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ

 

Από την Καλκούτα η αποστολή επιβιβάστηκε αρχικά σε ένα υδροπλάνο Sunderland των British Indian Airways για τη Βαγδάτη, το οποίο παρουσίασε μηχανικό πρόβλημα και αναγκάστηκε να προσγειωθεί στη θάλασσα κοντά στο Καράτσι. Αφού αφίχθηκαν στη Βαγδάτη με ένα γερμανικό αεροπλάνο, στάθηκαν τυχεροί και μπόρεσαν να συνεχίσουν την πτήση τους με ένα αεροσκάφος JU52 για την Αθήνα. Λίγες ώρες αργότερα πληροφορήθηκαν ότι το προηγούμενο υδροπλάνο των British Airways είχε βυθιστεί έξω από την Αλεξάνδρεια. Μία έκπληξη τους περίμενε στην Αθήνα, όπου επιβιβάστηκαν σε ένα καινούργιο ειδικό αεροπλάνο Junkers Ju 90 που διέθεσε η γερμανική κυβέρνηση για την ασφαλή επιστροφή τους στην πατρίδα. Αφού μετέβησαν στη Βιέννη, ένα JU52 τους μετέφερε στο Μόναχο, όπου τους περίμενε στον αεροδιάδρομο ο ίδιος ο Χάινριχ Χίμλερ. Μετά από μια στάση στην καφετέρια, ο Χίμλερ και τα μέλη της αποστολής ταξίδεψαν για το Βερολίνο με το προσωπικό αεροπλάνο του αρχηγού των Ες Ες, το Otto Killenbeth. Ήταν 5:10 μμ. στις 4 Αυγούστου 1939 όταν το αεροπλάνο προσγειώθηκε στο Tegel Airport, όπου τους επιφυλάχθηκε λαμπρή υποδοχή.

Όταν ανακρίθηκε από την Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ τον Φεβρουάριο του 1946, ο Σέφερ δήλωσε ότι μετά την επιστροφή του, είχε μια συνάντηση με τον Χίτλερ, στην οποία του περιέγραψε τα σχέδιά του να αρχίσει μια νέα αποστολή στο Θιβέτ σε περίπτωση πολέμου. Η ιδέα ήταν να κερδίσει το Θιβέτ με την πλευρά των Γερμανών και να οργανώσει ένα κίνημα αντίστασης. Το σχέδιο αυτό δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.

Μετά την επιστροφή στη Γερμανία, ο Βίνερτ, ο Κράουζε και ο Γκυρ επέστρεψαν στη ζωή του πολίτη. Όσον αφορά τον Μπέγκερ, του ανατέθηκε να δημιουργήσει μία συλλογή σκελετών Εβραίων αιχμαλώτων από το Άουσβιτς με στόχο την ανατομική μελέτη τους. Το έγκλημα αποκαλύφθηκε στη Νυρεμβέργη το 1946. Τα θύματα εστάλησαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νατσβάιλερ (Natzweiler), όπου θανατώθηκαν με τη χρήση αερίων. Το 1976 ο Μπέγκερ καταδικάστηκε από το γερμανικό δικαστήριο για τη συμμετοχή του σε αυτό το έγκλημα σε τρία χρόνια φυλάκιση που όμως δεν εξέτισε ποτέ. Ο Μπέγκερ απεβίωσε στο κρατίδιο της Έσσης στις 12 Οκτωβρίου του 2009.   

Το 1943 παραχωρήθηκε στον Σέφερ ένα δικό του ινστιτούτο εντός της Ανενέρμπε. Ο ίδιος το ονόμασε «Ινστιτούτο Sven Hedin για την Έρευνα της Εσωτερικής Ασίας» δίνοντάς του το όνομα του Σουηδού εξερευνητή που επίσης είχε επισκεφθεί το Θιβέτ το 1907. Κατά τα τελευταία έτη του πολέμου, ο Σέφερ κατάφερε να διαγράψει τα σχετικά με αυτόν επίσημα αρχεία και άλλα ενοχοποιητικά έγγραφα που τον συνέδεαν με στρατόπεδα συγκέντρωσης, στα οποία χρησιμοποιούσε τους αιχμαλώτους για εργασία (κυρίως στο Μίτερσιλ), όπως και στοιχεία κλειδιά που αφορούσαν το Άουσβιτς και ένα σχέδιο αποστολής στον Καύκασο με στόχο την αναγνώριση των φυλετικών χαρακτηριστικών των Ορεσίβιων Εβραίων πριν από την εξολόθρευσή τους. Ο Σέφερ ανακρίθηκε και δικάστηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις που τον αθώωσαν τον Ιούνιο του 1949. Κατόπιν, το 1950 μετέβη στη Βενεζουέλα με την οικογένειά του, όπου έλαβε τη θέση του διευθυντή στο βιολογικό σταθμό Ράντσο Γκράντε. Αργότερα, συνάντησε τον πρώην βασιλέα του Βελγίου Λεοπόλδο Γ’, ο οποίος τον διόρισε ζωολόγο στο Βιλέρ-συρ-Λες, αναθέτοντάς του τη δημιουργία ενός φιλμ για την πεντηκοστή επέτειο της ανεξαρτητοποίησης του Κονγκό από το Βέλγιο. Όμως πριν την προβολή του φιλμ, οι βετεράνοι της βελγικής αντίστασης ανακοίνωσαν ότι ο σκηνοθέτης ήταν πρώην άνθρωπος του Χίμλερ. Παρόλο που ο Λεοπόλδος ζήτησε από τον Σέφερ να εγκαταλείψει τη χώρα, καθώς φοβόταν το σκάνδαλο, ο τελευταίος απάντησε με μήνυση και κατέληξε να αποζημιωθεί με το ποσό των δύο εκατομμυρίων βελγικών φράγκων (περί τα 252.800 σημερινά δολάρια). Στη συνέχεια, διορίστηκε επιμελητής του μουσείου του Ανόβερου. Στο τέλος της ζωής του, ο Σέφερ αποσύρθηκε στην πόλη Μπαντ Μπίβενζεν της Κάτω Σαξονίας, παραμένοντας ένας ακόρεστος ορνιθολόγος και φυσιοδίφης. Απεβίωσε στις 21 Ιουλίου του 1992, σε ηλικία ογδόντα δύο ετών.

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

 

Παρά τις όποιες αντιπαραθέσεις και τα προβλήματα που η αποστολή του Σέφερ αντιμετώπισε, από την άποψη του επιστημονικού υλικού που συνέλεξε και στο βαθμό που έδρασε για τη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ της Γερμανίας και του Θιβέτ, στέφθηκε από επιτυχία. Οι λόγοι της επιτυχίας ήταν αρκετοί. Τα μέλη της αποστολής κατέβαλαν ευσυνείδητες προσπάθειες να προσαρμοστούν στο πολιτιστικό και κοινωνικό περιβάλλον των Θιβετιανών. Ο ίδιος ο Σέφερ μάλλον ήταν έξοχος διαπραγματευτής. Αποδείχθηκε επιτυχημένος σε πολλές και δύσκολες περιπτώσεις. Ο αρχηγός της αποστολής φαίνεται ότι ενδιαφερόταν για ζητήματα τιμής, που συχνά συνέδεε με τη χώρα καταγωγής του. Επιπλέον, ο Σέφερ χρησιμοποίησε έξυπνα το σύμβολο της σβάστικας, ώστε να δημιουργήσει την ιδέα μιας κοινής ταυτότητας μεταξύ των Γερμανών και των Θιβετιανών, συνδέοντας έτσι τα δύο έθνη –Δύση και Ανατολή– ακόμα και σε συμβολικό επίπεδο.

Ο ανθρωπολόγος Μπρούνο Μπέγκερ διέθετε μικρή ιατρική εκπαίδευση που τον κατέστησε ικανό να θεραπεύσει ασθενή μέλη της θιβετιανής αριστοκρατίας. Ως αποτέλεσμα τα μέλη της αποστολής καλούνταν συχνά στις οικίες των ευγενών. Τελικά, οι Θιβετιανοί φαίνεται ότι απλά απολάμβαναν την ευδιαθεσία των Γερμανών. Σύμφωνα με τα ημερολόγια του Σέφερ, οι γηγενείς αρέσκοντο να τραγουδάνε γερμανικά άσματα μαζί με τα μέλη της αποστολής. Εν γένει, οι Γερμανοί ήταν πολύ δημοφιλείς κατά το διάστημα της επίσκεψής τους στο Θιβέτ.

Πάντως, παρόλη την επιστημονική επιτυχία της αποστολής των Γερμανών στο Θιβέτ, το ιδεολογικό υπόβαθρό της, με τα απόκρυφα στοιχεία του, όπως ήταν η αναζήτηση της κοιτίδας των αρίων, αν και αρχικά φαινόταν ακίνδυνο, βασίστηκε στο φυλετικό όραμα της Ιστορίας. Το τελευταίο επικύρωσε τη γερμανική εθνική ταυτότητα δημιουργώντας ένα ψεύτικο, αλλά σαγηνευτικό παρελθόν. Εκλαμβάνοντας αυτό το χιμαιρικό παρελθόν κυριολεκτικά, άνθρωποι όπως ο Χάινριχ Χίμλερ μπόρεσαν να εισάγουν πολιτικές φυλετικής εκκαθάρισης. Συνεπώς, οι ψευδο-επιστημονικές αντιλήψεις διευκόλυναν την τραγωδία της Ιστορίας. Το εύφορο έδαφος της ψευδο-δαρβίνειας θεωρίας, αναμεμειγμένο απιθάνως με παραληρηματικούς πόθους για τον χαμένο άριο πολιτισμό, οδήγησε τους «επιστήμονες» των Ες Ες στα πεδία θανάτου των στρατοπέδων συγκέντρωσης.

 

       ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

         

Nicholas Goodrick-Clarke, ΟΙ ΑΠΟΚΡΥΦΕΣ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ ΝΑΖΙΣΜΟΥ, εκδ. Περισκοπίου, Αθήνα 2006.

Holger H. Herwig, THE DEMON OF GEOPOLITICS: HOW KARL HAUSHOFER “EDUCATED” HITLER AND HESS, Rowman & Littlefield, Lanham/Maryland 2016.

Christopher Hale, HIMMLER’S CRUSADE: THE NAZI EXPEDITION TO FIND THE ORIGINS OF THE ARYAN RACE, Wiley, New Jersey 2003.

Gerry Kearns, GEOPOLITICS AND EMPIRE: THE LEGACY OF HALFORD MACKINDER, Oxford University Press, Oxford 2009.

Isrun Engelhardt, “Tibet in 1938–1939: The Ernst Schäfer Expedition to Tibet” στο TIBET IN 1938-1939: PHOTOGRAPHS FROM THE ERNST SCHÄFER EXPEDITION TO TIBET, Isrun Engelhardt (επιμ.), Serindia Publications, Chicago, Illinois 2007, 11–61, 248–254, 258–260.

Isrun Engelhardt, “Nazis of Tibet: A Twentieth Century Myth.”, στο Monica Esposito (επιμ.), “IMAGES OF TIBET IN THE 19TH AND 20TH CENTURIES”, École française d’Extrême-Orient (EFEO), coll. Études thématiques 22, τ. I, Paris 2008, 63-96.

Halford Mackinder, “The Geographical Pivot of History”, THE GEOGRAPHICAL JOURNAL, τόμ. 23, τεύχ. 4 (Απρίλιος 1904), 421-437.

Karl E. Meyer–Shareen Blair Brysac, TOURNAMENT OF SHADOWS. THE GREAT GAME AND THE RACE FOR EMPIRE IN CENTRAL ASIA, A Cornelia and Michael Bessie Book, Washington 1999.

Βαγγέλης Τζούκας, ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΟΥ ΝΑΖΙΣΜΟΥ. ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΑΓΗΝΗ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ ΡΑΙΧ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΕΩΣ ΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2016.

Πίτερ Λεβεντά, ΝΑΖΙ ΚΑΙ ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΣ. ΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ ΜΙΑΣ ΣΚΟΤΕΙΝΗΣ ΣΧΕΣΗΣ, μτφρ. Κατερίνα Χαλμούκου, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 2005.

Bernard Mees, THE SCIENCE OF SWASTIKA, Central European University Press, Budapest-New York 2008.

Andrei Znamenski, RED SHAMBALA. MAGIC, PROPHECY, AND GEOPOLITICS IN THE HEART OF ASIA, Quest Books, Wheaton, Illinois-Chennai, India 2011.

Αδόλφος Χίτλερ, Ο ΑΓΩΝ ΜΟΥ, τ. 1-2, μτφρ. Δημήτρης Π. Κωστελένος, εκδ. Δημήτριος Γ. Δαρεμάς, Αθήνα χ.χ.

Heather Pringle, THE MASTER PLAN. HIMMLER’S SCHOLARS AND THE HOLOCAUST, Yperion, New York 2006.

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

1. Η «Θεωρία του Κοσμικού Πάγου» του Αυστριακού ψυκτικού Χανς Χέρμπιγγερ, διατυπώθηκε για πρώτη φορά το 1913. Η βάση της θεωρίας είναι πως τα περισσότερα σώματα στο ηλιακό μας σύστημα αλλά και στο σύμπαν, εκτός από τη Γη και τον Ήλιο, αποτελούνται από πάγο ή τουλάχιστον καλύπτονται από ένα παχύ στρώμα πάγου. Η θεωρία αυτή έγινε επίσημο δόγμα των Ναζί, ειδικά μετά το θάνατο του Χέρμπιγγερ το 1931.

2. Η ιδέα κρυμμένων ιερών κέντρων στην Ανατολή είχε αρχικά εκλαϊκευτεί από τη Μπλαβάτσκυ στο «Μυστική Δοξασία», βασισμένο τους «Στίχους του Ντυαζάν», τους οποίους ισχυριζόταν ότι είχε διαβάσει σε ένα μυστικό μοναστήρι Λάμα στα Ιμαλάια.

3. Η «μαντάλα» είναι πνευματικό και τελετουργικό σύμβολο στον Ινδουισμό και στο Βουδισμό, που αναπαριστά το σύμπαν. Με την κοινή σημασία του όρου, η «μαντάλα» είναι εν γένει κάθε διάγραμμα, χάρτης ή γεωμετρικό μοτίβο που μεταφυσικά ή συμβολικά αναπαριστά τον κόσμο, δηλαδή ένας μικρόκοσμος του σύμπαντος.

4. Οι Σέρπα ήταν ορεινός λαός του Νεπάλ και της Πολιτείας Σικίμ της Ινδίας. Οι Σέρπα έχουν αποκτήσει παγκόσμια φήμη ως οδηγοί και αχθοφόροι στα Ιμαλάια. Ήταν οι πρώτοι άνθρωποι που έφθασαν στην κορυφή του όρους Έβερεστ (1953).

5. Η «ουράνια ταφή» είναι ένα ταφικό έθιμο, στο οποίο ο νεκρός τοποθετείται στην κορυφή ενός όρους, ώστε να αποσυντεθεί κατά την έκθεσή του στα στοιχεία της φύσης ή να καθαριστεί από διάφορα ζώα, εδικά τα πτωματοφάγα πτηνά. Οι περισσότερες θιβετιανές και μογγολικές φυλές που εφαρμόζουν την «ουράνια ταφή» πιστεύουν στη βουδιστική μετενσάρκωση της ψυχής. Έτσι δεν θεωρούν ότι μετά τον θάνατο το σώμα πρέπει να διατηρείται, καθώς πλέον είναι κενό δοχείο. Επίσης, οι «ουράνιες ταφές» προτιμώνται στην περιοχή του Θιβέτ, καθώς το έδαφος είναι πολύ σκληρό και πετρώδες για το σκάψιμο τάφων, αλλά και εξαιτίας της έλλειψης καύσιμων υλών ή ξυλείας που θα επέτρεπε τη βουδιστική πρακτική της αποτέφρωσης.