«Οι απόκρυφες γνώσεις του Μιχαήλ Ψελλού», ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ. Περιοδική Έκδοση Ιστορικών Σπουδών, τόμος 26, τεύχος 50, Ιούνιος 2009, 157-184.

Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο το κείμενο στο ResearchGate 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Με την εξέταση των απόκρυφων κειμένων του Βυζαντινού λογίου Μιχαήλ Ψελλού γίνεται φανερό ότι κατείχε μία σφαιρική γνώση από τους περισσότερους τομείς του απόκρυφου: μαντική, αστρολογία, αριθμολογία, αλχημεία, μαγεία, δαιμονολογία, αρχαία θρησκεία και μυθολογία. Ο αποκρυφισμός του Ψελλού ανάγεται στην Αρχαία Αίγυπτο, την Παλαιστίνη, τη Συρία και τη Βαβυλώνα. Κυρίως όμως εντάσσεται στη Νεοπλατωνική παράδοση σκέψης και στην πρακτική όψη της, τη Θεουργία. Παρά όλα αυτά, ο κυριότερος σκοπός του Ψελλού ήταν να ξεδιαλύνει ερωτήματα σχετικά με τη φυσική πραγματικότητα, τον άνθρωπο και τον Θεό χρησιμοποιώντας τον αρχαίο ελληνικό λόγο και τη χριστιανική πίστη. Όντας όμως ιδιαίτερα φιλοπερίεργος, ασχολήθηκε με διάφορα πεδία γνώσης, όπως τις απόκρυφες επιστήμες, ώστε να δημιουργήσει μία συνολική σύνθεση, που θα οδηγούσε στο θαυμαστό. Όλο το έργο του διαπερνάται από τον πόθο για το θεϊκό, με το οποίο συνδέονται όλες οι εκφάνσεις της πραγματικότητας. Έτσι, ακόμη και η μυστήρια και απόκρυφη φύση του υλικού κόσμου, δεν θεωρείται πια αληθινή υπόσταση:  η ύλη είναι η αιτία του κακού, αλλά υπάγεται σε ένα μονιστικό θεϊσμό, που καλύπτει την ανεπάρκειά της και τη στέρηση της αγαθότητας.

Λέξεις κλειδιά: αποκρυφισμός, Αίγυπτος, Χαλδαίοι, ερμητισμός, μαγεία, θρησκεία, μυθολογία, Νεοπλατωνισμός, αλληγορία, Χριστιανισμός

The Occult Knowledge of Michael Psellos

By Katelis Viglas

Abstract

By examining Michael Psellos’ occult texts it becomes obvious that this Byzantine scholar possessed a comprehensive knowledge of most aspects of the occultism: divination, astrology, numerology, alchemy, magic, demonology, ancient religion, and mythology. Psellos’ occultism goes back to the Ancient Egypt, Palestine, Syria and Babylon. But mainly it is included in the Neo-platonic tradition of thought and its practical aspect of Theurgy. Nevertheless, Psellos’ main purpose was to unravel questions about the physical reality, the man and the God, by using the ancient Greek reason and the Christian faith. However, as he was very inquisitive, he dealt with various fields of knowledge such as the occult sciences, in order to create an overall composition that would lead to the miraculous. His work is characterized by a desire for the divine, which binds together all the manifestations of reality. Thus, even the material world in its mysterious and apocryphal nature, is not considered anymore to be a real hypostasis: matter is the cause of evil, but it is subjected to a monistic theism, which covers its deficiency and its deprivation of goodness.

Keywords: occultism, Egypt, Chaldaeans, hermeticism, magic, religion, mythology, neoplatonism, allegory, Christianity