Theology of the Chaldeans and Plotinus

Journal of Hellenic Religion, Vol. 6

“Chaldean and Neo-Platonic Theology”, Journal of Hellenic ReligionVol. 6  (2012-2013) 55-76.

Abstract

In the present paper, the meanings the term “Chaldeans” acquired during the Antiquity and the early Middle Ages are presented, but mainly the role the Chaldean Oracles played inside the movement of Neo-Platonism is emphasized. The stratification of Being according to the theology of the Chaldean Oracles, suggests a reformation of the ancient Chaldean dogmas by the Neo-Platonists. The kernel of this paper is the demonstration of the similarity between the name “En” (  ) that the ancient Babylonians used as the first part of many compound words for their gods, with the One (Ἕν=En), the first theological principle in the Neo-Platonic system. Yet, a comparison between the Chaldean theology and the Neo-platonic views on Mysticism and religiosity follows. As it is well known, the later Neo-Platonism will be led to the creation of a way of thought and practice as impacts from the ancient tradition.

Keywords: Chaldeans, Oracles, Neo-Platonism, Plotinus, Theology, Ancient Religions.

The Journal of Hellenic Religion is also available from:

the British Library

the Bodleian Libraries, University of Oxford

the Edinburgh University Library

the University Library Heidelberg

This article in its Greek version is now downloadable from ResearchGate, see here.

Please note that the Journal of Hellenic Religion has a new publisher, Méduse d’Or in Nice, France. See the Journal’s new website: http://www.meduse-d-or.fr/.

 

The same article is now available in English by Philosophia e-journal of philosophy & culture 14/2016, 171-189 (ISSN: 1314-5606) – 27.12.2016.

14-2016-cover

This article’s introduction in Greek is following: 

 «Χαλδαϊκή και Νεοπλατωνική Θεολογία»

Εισαγωγή

Η πρώτη αρχή σύμφωνα με το Νεοπλατωνισμό, το Εν, έχει τη θέση ενός ονόματος που υποδηλώνει κυριαρχία και δύναμη. Θα μπορούσε ίσως να συγκριθεί προς τη λέξη «Εν» των αρχαίων Χαλδαίων και Βαβυλωνίων (), αφού στη σφηνοειδή γραφή τους σημαίνει τον Κύριο ή τον Ιερέα.[1] Υπάρχουν πολλά στοιχεία που μας οδηγούν να πιστέψουμε ότι αυτή η ομωνυμία δεν αποτελεί απλώς μία σύμπτωση.

Η ονομασία «Χαλδαίοι» αναφέρεται γενικά στο λαό των Χαλδαίων που κατοικούσε στα εδάφη της Βαβυλωνίας[2] και κυρίως στους μάγους Χαλδαίους της Βαβυλώνας.[3] Οι Χαλδαίοι συνδέονται με το Νεοπλατωνισμό, το κίνημα που ίδρυσε ο φιλόσοφος Πλωτίνος τον 3ον αι. μ. Χ., μέσω των σκοτεινών και παράξενων στίχων που τιτλοφορήθηκαν ως Χαλδαϊκοί Χρησμοί ή Χαλδαϊκά Λόγια. Οι μαθητές και διάδοχοι του Πλωτίνου θεώρησαν σκόπιμο να σχολιάσουν τους στίχους αυτούς, να τους εντάξουν στο πρόγραμμα μαθημάτων των σχολών τους και να εφαρμόσουν τις διδαχές τους στις θεουργικές τελετές. Αν και η πιθανότητα απευθείας συνέχειας της θρησκείας των Σουμερίων, των Ακκάδων και των Βαβυλώνιων έως στην εποχή των Νεοπλατωνικών είναι αμφισβητούμενη, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις θρησκειολογικού κυρίως χαρακτήρα που θα μπορούσαν να στρέψουν την έρευνα προς μία τέτοια κατεύθυνση. Το κυριότερο είναι ότι η θεολογία των Χαλδαϊκών Χρησμών έχει ιδιαίτερη συνάφεια σε πολλά σημεία με το Νεοπλατωνισμό, ο οποίος απηχεί την αρχαία παράδοση. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ακόμη το γεγονός της απροσδιοριστίας του ονόματος της πρώτης αρχής. Η πρωταρχική ενοποιητική και απροσδιόριστη φύση του ονόματος «Εν» δεν εξαφανίστηκε, αλλά διατηρήθηκε ως μία ανάμνηση, από το βάθος του χρόνου. Ακόμη, ανιχνεύονται πολλά στοιχεία που θα μπορούσαν να στηρίξουν την άποψη ότι ο Πλωτίνος είχε μία επιμέρους γνώση πολλών Χαλδαϊκών και άλλων ανατολικών δογμάτων, τα οποία λανθάνουν με ποικίλες μορφές στο έργο του. Η μεθόδευση που προτείνεται είναι η ανάδειξη της ιστορικο-φιλοσοφικής διάστασης του θέματος, καθώς βάση για την ανάπτυξη του αποτελούν δεδομένα από την ιστορία των ιδεών, των ονομάτων και των πίστεων.


[1] Riekele Borger, Mesopotamisches Zeichenlexikon, (Alter Orient und Altes Testament, 305), Ugarit-Verlag, Münster  2003, nr. 164. Ut 12097. Πρβλ. Francois Lenormant, Chaldean Magic its Origin and Development, Kessinger Publications 2010, (1877), 15, όπου σημειώνεται ότι η λέξη: ên είναι ιδεόγραμμα με περίπλοκο χαρακτήρα σχηματισμένο από το σημείο su, που αναπαριστά την ιδέα της «συγκέντρωσης» και το σημείο an που σημαίνει «θεός». Και ο Lenormant καταλήγει ότι ο σχηματισμός αυτού του χαρακτήρα προέρχεται από μία dea ανάλογη αυτής των «θεῶν ἀνάγκαι» της νεοπλατωνικής θεουργίας. Πρβλ. Ιάμβλιχος, Περὶ Αἰγυπτίων Μυστηρίων, I.14.

[2] Frederik Mario Fabes, “Arameans and Chaldeans: Environment and society”, Gwendolyn Leick (ed.), The Babylonian World, Routledge, New York and London 2007, 290. Το όνομα Χαλδαίοι (Kaldu) δεν εμφανίζεται στις πηγές πριν το 878 π. Χ.

[3] Paul Alain Beaulieu, “Late Babylonian Intellectual Life”, Gwendolyn Leick (ed.), The Babylonian World, ό.π., 482 και 475.